Zasypane miasto Pompeje
Zgodnie z planem, w sobotę wybraliśmy się do miejscowości Pompei Scavi, gdzie znajdują się ruiny Pompejów – słynnego starożytnego rzymskiego miasta. Miejscowość położona jest w odległości około 20 km na południowy wschód od Neapolu.
Ponownie skorzystaliśmy z naszych 3-dniowych kart Campania ArteCard, dzięki czemu nie płaciliśmy nic za przejazdy pociągiem na trasie Neapol-Pompei Scavi-Neapol oraz za bilety wstępu do Pompejów.
Informacje praktyczne
Do Pompei Scavi dojechaliśmy podmiejską kolejką Circumvesuviana. Z dworca kolejowego Napoli Centrale na Piazza Garibaldi można się tam dostać w pół godziny. Kolejka kursuje z częstotliwością co około 30 minut. Bilet w jedną stronę z Neapolu do Pompei Scavi normalnie kosztuje 2,80 € za osobę.
Pompeje można zwiedzać:
- w okresie od 1 kwietnia do 31 października – od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00-19:30, od soboty do niedzieli w godzinach 8:30-19:30 (przy czym ostatnie wejście jest o godz. 18:00),
- w okresie od 1 listopada do 31 marca – od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00-17:00, od soboty do niedzieli w godzinach 8:30-17:00 (ostatnie wejście o godz. 15:30).
Bilet wstępu: 15 euro za osobę, bezpłatnie z Campania Artecard.
Na zwiedzanie trzeba przeznaczyć minimum 3 godziny. Nam zajęło dobrze ponad 4 godziny, ale wiadomo.. fotografowanie wciąga.
Sugerujemy zabrać wygodne obuwie z dobrymi podeszwami – bo chodzi się po nierównych, kamiennych i wyboistych dróżkach. W okresie letnim, w czasie upałów – koniecznie nakrycie głowy i dużo wody w plecaku, ponieważ teren jest otwarty i cały czas jest się wystawionym na działanie promieni słonecznych.
Warto również wiedzieć, że na teren Pompejów nie można wnosić żadnych bagaży przekraczających wymiary 30 x 30 x 15 cm. Ale spokojnie, dostępne są przechowalnie w trzech bramach wejściowych.
Poniżej poglądowa mapka ruin Pompei.
Zagłada Pompejów
Cofnijmy się do czasów cesarstwa rzymskiego, do 79 roku ne, który zmienił na zawsze życie mieszkańców ówczesnego miasta Pompeje i sąsiadujących miejscowości Herkulanum oraz Stabie. Wtedy to wybuchł wulkan Wezuwiusz i dokonał zniszczenia okolicznych miast, uśmiercając przy tym wszystkich ich mieszkańców. Erupcja trwała nieprzerwanie trzy dni, w wyniku czego Pompeje pokryła warstwa popiołów wulkanicznych o grubości około 6 metrów.
Pogrzebane Pompeje zostały odkryte na nowo pod koniec XVI wieku, ale odnalezienie ruin oraz właściwe poszukiwania nastąpiły dopiero w 1748 r. i rzuciły nowe światło na charakter tego miejsca. Wykopaliska ujawniły pozostałości domów Rzymian, łaźni, tawern, winiarni, hoteli i różnych przybytków. Wiele wskazywało na to, że było to dekadenckie miasto. Pierwotnie zakładano, że wybuch Wezuwiusza nastąpił 24 sierpnia, jednakże włoscy naukowcy wobec nowych znalezisk podczas prac archeologicznych wskazują na dzień 17 października 79 roku ne.
Popiół wulkaniczny, który zasypał Pompeje, dobrze utrwalił budowle i przedmioty oraz część ludzkich ciał. Zastygłe w nienaturalnych pozach postacie można zobaczyć w muzeum, które znajduje się na początku trasy zwiedzania. Przygnębiający to widok, naprawdę.
W muzeum wyświetlana jest również multimedialna prezentacja historycznego miasta Pompeje. Warto ją obejrzeć i posłuchać przydatnych informacji. Dzięki niej mieliśmy ogólny pogląd na strukturę miasta i rozkład najważniejszych budowli na terenie Pompejów. Oczywiście, warto też zaopatrzyć się w mapę, żeby nie zgubić się w gąszczu ulic i ruin, szczególnie gdy zdecydujecie się zwiedzać miejsce samemu, bez przewodnika.
Wiele osób sugeruje, aby wcześniej zwiedzić Muzeum Archeologiczne w Neapolu (Museo Archeologico Nazionale), w którym można zapoznać się szerzej z historią Pompejów i Herkulanum oraz gdzie znajduje się wiele cennych znalezisk, takich jak kolekcje antycznych brązów, pompejańskich fresków, marmurowych rzeźb i mozaik. Muzeum znajduje się na Piazza Museo Nazionale 19 i czynne jest we wszystkie dni tygodnia za wyjątkiem wtorku, w godzinach 09:00–19:30. Nam nie udało się odwiedzić Muzeum Archeologicznego, jednakże przed wyjazdem poczytaliśmy trochę informacji o Pompejach w internecie.
Zwiedzamy Pompeje
Spacerując przez kilka bitych godzin po ruinach Pompejów łatwo było przenieść się w zamierzchłe czasy i wyobrazić sobie jak wyglądało starożytne rzymskie miasto i jak żyli jego mieszkańcy. Zobaczyliśmy starożytne ulice wciąż noszące koleiny rydwanów. Poznaliśmy przemyślaną strukturę miasta, które mogło się poszczycić się amfiteatrem, forum, łaźniami, świątyniami, mnóstwem pięknych domów i ogrodów, sklepów oraz tawern.
Terme Suburbane
Zaraz przy wejściu do Porta Marina, poza murami miasta, znajdują się Łaźnie podmiejskie. Wewnątrz kompleksu odkryto wiele malowideł o tematyce erotycznej, co wskazywało, że miejsce służyło nielegalnej prostytucji. Łaźnie były własnością prywatną.
Porta Marina
Zwiedzanie Pompejów rozpoczęliśmy od wejścia przy Porta Marina, najbardziej imponującej z siedmiu bram wejściowych do miasta.
Santuarium di Venere
Sanktuarium Wenus to spektakularny sztuczny taras, z którego roztacza się wspaniały panoramiczny widok na Zatokę Neapolitańską. Na przestrzeni otoczonej arkadami, pośrodku stała niegdyś świątynia poświęcona Wenus, patronce żeglugi i żeglarzy.
Basilica
Tak zwana Bazylika była najbardziej wystawną budowlą Forum. Zajmowała obszar o wymiarach 55 x 24m i pełniła różne funkcje. Między innymi prowadzono tu administrację miasta i sąd. Wnętrze było podzielone na trzy nawy z dwoma rzędami ceglanych kolumn i było bogato zdobione.
Forum
Forum Obywatelskie było sercem codziennego życia miasta i centralnym punktem, gdzie mieściły się wszystkie główne budynki publiczne związane z administracją miasta, sprawiedliwością, biznesem, handlem i życiem religijnym. Forum było przeznaczone wyłącznie dla pieszych. Plac obejmował spory obszar 38 × 157 metrów.
Pozostałości kolumnady.
Tempio di Giove
Świątynia Jowisza znajduje się w północnej części pompejańskiego Forum i została wzniesiona na monumentalnym cokole o wysokości 3 m, długości 37 m i szerokości 17 m.
Granai del Foro
Granai del Foro czyli Spichlerz – znajduje się po zachodniej stronie Forum. Miejsce niegdyś stanowiło rynek owoców i warzyw. Obecnie można tu obejrzeć zachowane używane naczynia z terakoty, garnki, dzbanki, butelki i amfory, duże pojemniki używane do transportu oleju i wina. Wśród eksponowanych przedmiotów są również marmurowe stoły i wanny, zdobienia fontann i wejść do domów.
Trochę się nachodziliśmy w tym labiryncie ulic i ruin budynków.
Casa del Chirurgo
Dom Chirurga to jeden z najstarszych domów w mieście i swoją nazwę zawdzięcza odkryciu w jego środku licznych narzędzi chirurgicznych.
Casa della Fontana Grande
Dom zawdzięcza swoją nazwę wielkiej fontannie, którą wstawiono w pobliżu tylnej ściany małego ogrodu. Fontanna została zbudowana w formie wnęki zwieńczonej frontonem i wewnętrznie pokrytej mozaikami. Ościeżnice niszy zdobią tragiczne marmurowe maski. Woda miała tu tryskać z postaci wykonanej z brązu.
Arco di Caligola
Honorowy łuk z cegły z pojedynczym przejściem poświęcony cesarzowi Kaliguli. Łuk znajduje się w pobliżu miejsca, gdzie krzyżują się ulice Via delle Terme, Via della Fortuna, Via del Foro i Via di Mercurio.
Tempio della Fortuna Augusta
Świątynia zbudowana na cześć cesarza Oktawiana Augusta przez mieszkańca Pompejów Marka Tulliusa, na należącym do niego terenie i na jego koszt.
Terme del Foro
Publiczne łaźnie znajdują się za świątynią Jowisza. Składają się z kwater dla kobiet i dla mężczyzn, które miały osobne wejścia. Kwatery dla kobiet są mniejsze i dużo skromniejsze, nie mają bogatych dekoracji. Wewnątrz znajdują się nisze, gdzie przechowywano ubrania i różne przedmioty.
Wnętrza męskich sekcji ozdobione są męskimi postaciami z terakoty. Na uwagę zasługuje również bogato zdobione sklepienie sufitu.
Macellum
Macellum było krytą halą targową, pełniącą główny obiekt handlowy miasta. W środku hali znajdował się wewnętrzny dziedziniec, dookoła którego zlokalizowane były sklepy. W środkowej części dziedzińca umieszczono okrągły, przykryty kopułą pawilon, wykorzystywany do czyszczenia i sprzedaży ryb. Kopułę podpierało dwanaście kolumn. W tylnej części Macellum znajdowała się kaplica poświęconą kultowi cesarza.
Pozostałości miejskich tawern.
Na terenie Pompejów znajdują się ruiny wielu domów mieszkalnych, tych bogatszych i tych biedniejszych. Warto było zajrzeć do każdego z nich. Wewnątrz niektórych zachowały się kawałki pięknych mozaik, a ściany przyozdobione były kolorowymi freskami. Czasem udało się zobaczyć w środku budynku piękny mały ogród.
To niesamowite, że te brukowane ulice przetrwały dwa tysiące lat. Na pierwszym planie – jedna z publicznych wodopójek.
Teatro Piccolo
Teatr Mały, zwany również Odeonem, przeznaczony był na kameralne koncerty i recytacje. Mógł pomieścić do 1000 osób, czyli wcale nie był taki mały.
Teatro Grande
Teatr Wielki mógł pomieścić około 5000 widzów i był głównym centrum rozrywki i spotkań w starożytnym mieście. Budowla jest doskonale zachowana i została wzniesiona z kamienia, za wyjątkiem sceny zbudowanej z cegieł. Aby uchronić publiczność od słońca lub deszczu, nad widownią rozpinano olbrzymie płótno i przytwierdzano je do masztów, które wtykano w pierścienie na umieszczone tylnej ścianie teatru. Miejsca do siedzenia podzielono na trzy części. Najniższa sekcja była zarezerwowana dla senatorów, sędziów i innych szlachetnych ludzi. W środkowej sekcji siedziała klasa średnia, a najwyższa sekcja była zarezerwowana dla plebejuszy.
Quadriporticum
Za sceną Wielkiego Teatru znajduje się duży czworokątny plac otoczony doryckimi tufowymi kolumnami, który był wykorzystywany przez widzów w przerwach między przedstawieniami teatralnymi. Znajdujące się tu budynki w późniejszym czasie stanowiły koszary dla gladiatorów.
Fullonica di Staphanus
Jedna z pralni w Pompejach. Pralnia Stephanusa powstała w wyniku remontu istniejącego domu, gdzie parter był miejscem pracy, a na piętrze znajdowały się pomieszczenia mieszkalne i suszarnia. Pralnia była używana zarówno do wykańczania tkanin poprzez szorowanie brudu zebranego podczas przędzenia i tkania, jak i do prania ubrań. Pralnia posiadała stałą dostawę uryny z publicznych latryn, gdyż amoniak był powszechnie stosowany do wywabiania najcięższych plam. Rzymianie zwracali szczególną uwagę na czystość swoich białych tunik.
Casa di Paquius Proculus
Casa di Fabius Amandius
Dom Fabiusa Amandiusa jest typowym przykładem małego domu dla klasy średniej i stanowi miniaturowy dwupiętrowy dom. Na najwyższym piętrze znajduje się długi balkon. W domu odkryto około dziesięciu trzcin, co może prowadzić do hipotezy, że znajdował się tu warsztat tekstylny. W domu zachowały się podłogi pokryte mozaikami i ściany z dużymi dekoracjami na czerwonym tle.
Termopolio di Vetutius Placidus
Termopolio uznaje się za przodka obecnych restauracji. Było to komercyjne miejsce, gdzie sprzedawano gotowe do spożycia jedzenie. Termopolia służyły głównie biednym lub tym mieszkańcom, którzy nie mogli sobie pozwolić na prywatną kuchnię. Termopolio di Vetutius Placidus jest pozostałością po jednej z największych i najpiękniejszych restauracji w Pompejach.
Praedia di Giulia Felice
Imponująca posiadłość Giulii Felice obejmuje „willę miejską” atrium, duży ogród z szeregiem budynków mieszkalnych i rozległy park. Miejsce było jednym z pierwszych wykopanych.
Anfiteatro
Na samych obrzeżach Pompei znajduje się amfiteatr, który jest najstarszym tego typu budynkiem spośród znanych w świecie rzymskim. Amfiteatr mieścił do około 20 tysięcy widzów, którzy tutaj mogli oglądać krwawe bitwy toczone przez gladiatorów z dzikimi zwierzętami.
Krótko podsumowując na zakończenie – Pompeje to niezwykle ciekawe miejsce i będąc w Neapolu koniecznie trzeba się tu wybrać. Nieważne, czy odwiedzicie je w grupie z przewodnikiem, czy we własnym zakresie, tak jak my – miejsce pozostawi po sobie wiele emocji. Byliśmy pod dużym wrażeniem architektury, sztuki, budowli, a nawet chodników, które zachowały się w bardzo dobrym stanie. W końcu mówimy o mieście, które zbudowano dwa tysiące lat temu.
Po wizycie w Pompejach naszła nas również taka pewna refleksja. Wszystkie dobra materialne, które większość ludzi tak skrupulatnie gromadzi, są doprawdy mało warte w obliczu tego, co może zgotować nam nasza planeta.
